I - Osnove računarske tehnike

Prva oblast (modul)  u realizaciji plana i programa predmeta Računarstvo i informatika je Osnove računarske tehnike. 

Cilj modula je osposobljavanje učenika za prepoznavanje i razumevanje osnovnih informatičkih pojmova, istorijskog toka razvoja računara i  osnovnih mogućnosti računarskog sistema.

Očekujemo da  po završetku modula učenik bude u stanju da:

-Razume pojamove: podatak, informacija, informatika, računarstvo

-Razlikuje jedinice za merenje količine informacija.

-Klasifikuje faze istorijskog razvoja računara

-Navede primere upotrebe računara u svakodnevnom životu

-Definiše pojmove hardvera i softvera

-Objasni Fon Nojmanov model računara
-Objasni podelu softvera

-Razlikuje jedinice za meru količine podataka

-Razlikuje osnovne komponente računara
-Razlikuje vrste programa

-Razlikuje faktore koji utiču na performanse računara

Na ovoj stranici pronaći ćete lekcije, vežbe, testove, koji će vam pomoći da lakše savladate ovaj modul.

Popunite inicijalni  Upitnik
..................................................

Beleške sa časova

Podatak je: činjenica o nekoj pojavi, događaju, osobi, objektu... koja je izmerena ili opažena. Zapisujemo je brojem, slovima, znacima. Podacima se opisuje ono što posmatramo. Na primer, ako kažem 168 to ništa ne znači, ali ako kažem visoka sam 168 cm, to je podatak.

Informacija: Zaključak dobijen obradom podataka. Informacija uvećava naše znanje. Ako prikupim podatke o visini svih učenika u odeljenju i nađem aritmetičku sredinu, pa uporedim sa nekim normativima za odgovarajući uzrast, mogu da dobijem informaciju: učenici odeljenja su niži/viši od uobičajene visine za taj uzrast.

Informatika: nauka koja pronalazi najefikasnije načine dobijanja informacija, počevši od prikupljanja podataka pa nadalje.

Računarstvo: nauka koja se bavi arhitekturom računara sa stanovišta primene u različitim oblastima čovekovog života i rada.

Informacioni sistem:  skup ljudi različitih zanimanja, opreme, metoda, procedura kojima se dobijaju informacije u okviru određene oblasti ljudskog delovanja.

Baza podataka: organizovan skup međusobno povezanih podataka. Danas se podrazumeva da je baza podataka kreirana u elektronskoj formi.

U računaru podaci se zapisuju binarnom azbukom.Ta azbuka sadrži samo dva slova 0 i 1. Slovo binarne azbuke naziva se bit. 8 bita čine 1 bajt. 

1024 bajta = 1 KB; 

1024 KB= 1 MB; 

1024 MB= 1 GB; 

1024 GB= 1 TB 

(KB - kilobajt, MB - megabajt, GB - gigabajt, TB - terabajt)

2¹⁰=1024

Hardver (Hardware) - fizička ili materijalna komponenta računarskog sistema. Čine ga svi računarski uređaji. Današnji personalni računari imaju otvorenu arhitekturu što znači da se mogu određeni uređaji menjati, poboljšavati, dodavati  - na izvornu računarsku konfiguraciju. Prema funkciji, uređaje RS možemo podeliti na:

• Ulazne uređaje - miš, tastatura, skener, mikrofon, web-kamera...
• Izlazne uređaje - monitor, zvučnici, štampač
• Centralnu jedinicu - procesor, unutrašnje memorije, kontrolne jedinice
• Spoljašnje memorije - hard disk, fleš memorija, CD/DVD...

Softver (Software) - programska komponenta računarskog sistema. Čine ga svi računarski programi. Softver možemo definisati i kao "pamet" računara. Prema funkciji, razlikujemo nekoliko grupa računarskih programa. Mi ćemo izdvojiti:

• Operativne sisteme - DOS, Windows, Linux...
• Aplikativne programe - Word, Excel, Fotošop, igrice...
• Programske jezike i prevodice - BorlandPaskal, TurboC... "programi za pravljenje programa".
• Uslužne sistemske programe - drajveri (veznici), kompresija podataka,  defragmentacija, čistači nepotrebnog sadržaja...

Operativni sistemi

Kompleksan programski sistem koji kontroliše i upravlja uređajima i računarskim komponentama i obavlja

 osnovne sistemske radnje. Operativni sistem objedinjuje u jedinstvenu funkcionalnu celinu hardver (delove računara) i softver ( programe na računaru).

Osnovne funkcije OS su:

1) upravljanje perifernim jedinicama,

2) upravljanje memorijom,

3) upravljanje procesorom kompjuterskog sistema,

4) upravljanje podacima i programima,

5) kontrola funkcije (uključujući i otkrivanje i otklanjanje grešaka).

Operativni sistemi mogu se podeliti na osnovu:

• broja programa koji mogu istovremeno da budu u memoriji,
• broja korisnika koji mogu istovremeno da koriste računar,
• načina zadavanja komandi i
• prenosivosti na različite arhitekture.

1. Na osnovu broja programa koji mogu biti istovremeno u memoriji operativni sistemi se dele na :

• monoprogramske - monoprocesne (jednoprocesne)
• multiprogramske - multiprocesne (višeprocesne)

Monoprogramski operativni sistemi omogućavaju da računar u memoriji drži i izvršava samo jedan program. Primer monoprogramskog operativnog sistema je MS DOS.

Multiprogramski operativni sistemi onogućavaju da se u sentralnoj memoriji računara nalazi više programa istovremeno, od gojih se samo jedan izvršava u jednom trenutku. Vreme i redosled izvršavanja programa određuje operativni siste.

2. Na osnovu broja korisnika koji istovremeno  koriste računar operativni sistemi se dele na:

• jednokorisničke (singleuser)
• višekorisnički (multiuser)

Jednokorisnički operativni sistem se naziva i desktop operativni sistem budući da je namenjen za rad jednog korisnika (na 1 PC-u) i optimizaciju rada korisničkih aplikacija u takvom jednokorisničkom okruženju. Primer monoprogramskog operativnog sistema je MS DOS.

Višekorisnički operativni sistemi - mrežni operativni sistemi se često nazivaju i serverski OS, budući da se instaliraju na server mašinama u klijent – server arhitekturi, omogućavajući korisnicima i njihovim aplikacijama pristup svim resursima povezanim u mrežu. Primeri višekorisničkih operativnih sistema su: Novell Net Ware, Windows NT ( Now Technology), Windows 2000, Linux .

3. Na osnovu zadavanja komandi operativni sistemi se dele na:

• operativne sisteme komandnog tipa i
• operativne sistemesa grafičkim okruženjem

Kod operativnih sistema komandnog tipa komande se zadaju ukucavanjem naredbi sa svojim parametrima. Znak koji stoji na početku reda i označava da je operativni sistem spreman da primi naredbu naziva se prompt. Najpoznatiji operativni sistemi promptnog tipa su Unix i MS DOS.

Kod grafičkih operativnih sistema komande se najčešće zadaju pokazivanjem na nju. Komande su u obliku sličica koje predstavljaju određene komande. Najpoznatiji operativni sistemi sa grafičkim okruženjem su Windows i Linux.

4. Na osnovu prenosivosti na različite tehnologije operativni sistemi se dele na:

• prenosive (portable) i
• neprenosive (proprietary)